Jerónimo Zurita

Jerónimo Zurita
	;
Biografía
Nacemento	4 de decembro de 1512 (Gregoriano) ; Zaragoza, España
Morte	3 de novembro de 1580 (67 anos); Zaragoza, España
Major Chronicler of Aragon (en)
	31 de maio de 1548 – 3 de novembro de 1580 ; ← sen valor – Jerónimo de Blancas y Tomás (en) →
Datos persoais
Educación	Universidade de Alcalá (histórica) (pt)
Actividade
Ocupación	medievalista, escritor, historiador
Profesores	Hernán Núñez
Familia
Pai	Miguel Zurita
Descrito pola fonte	Obálky knih, ; Dicionario Enciclopédico Brockhaus e Efron; Library of the World's Best Literature (en)

Jeronimo Zurita y Castro, nado en Zaragoza o 4 de decembro de 1512 e finado na mesma cidade o 3 de novembro de 1580, foi un historiador aragonés, célebre pola súa obra Anales de la Corona de Aragón. Na historia de Galiza é coñecido por ser o creador, presuntamente, da frase "doma y castración del Reino de Galicia".

Traxectoria

Estudou retórica, latín e grego en Alcalá de Henares co coñecido helenista Hernán Núñez. Non deixou de aprender ademais varias linguas modernas, como o francés, o italiano, o portugués, e o catalán. En 1530, e grazas á influencia do seu pai Miguel de Zurita, que foi médico de Fernando o Católico e Carlos I, conseguiu o posto de maxistrado da cidade de Barbastro e continuo da Casa Real, para, pouco máis tarde, ser nomeado baile (xuíz ordinario) de Huesca.

Foi nomeado asistente-secretario da Inquisición ao servizo do cardeal Juan Pardo de Tavera, que desempeñaba os cargos de membro do Consello de Estado, inquisidor xeral e arcebispo de Toledo en 1537. Pasa a ser cronista do Reino de Aragón en 1548 e en 1566 Filipe II noméao secretario para o concilio da Inquisición, e secretario do seu Consello e Cámara, delegando nel todos os asuntos de suficiente importancia como para requirir a firma do rei.

Tras obter unha sinecura en Zaragoza renuncia aos seus anteriores cargos o 21 de xaneiro de 1571 para dedicarse por completo á composición dos seus Anais da Coroa de Aragon, cuxo primeiro tomo aparece en 1562. Viviu para ver o último volume publicado en Zaragoza o 22 de abril de 1580. Morre o 3 de novembro dese mesmo ano.

Obra

A magna obra de Jerónimo de Zurita, na que traballou durante trinta anos, son os Anales de la Corona de Aragón (1562 - 1580). Nela historia os sucesos de Aragón en orde cronolóxica desde o período islámico até o reinado de Fernando o Católico. O modelo do seu concepto da historia e tamén do seu estilo é Tácito. Zurita propúxose facer unha historia rigorosa, refugando lendas, rumores e devanditos. Con este fin atende só ás fontes antigas e á documentación arquivística, que son a base dunha historia refeita, na que se distancia cautelosamente das noticias transmitidas tradicionalmente polos historiadores inmediatamente anteriores, cuxo método basear na acumulación de crónicas medievais, fontes literarias e datos de segunda man.

Os seus cargos de secretario real e Cronista de Aragón permitíronlle realizar frecuentes viaxes a Flandres, Francia ou Italia, onde se puido prover de gran cantidade de fontes documentais de primeira orde. En moitos casos figuran nos seus Anales as transcricións literais dos documentos que lle servían de fonte. O discurso histórico que elabora segue unha orde cronolóxica preciso, e nel abórdanse aspectos políticos, económicos e relixiosos.

A obra ten un alcance máis aló do aragonés, pois no desenvolvemento da crónica, ven imbricados todos os reinos peninsulares, incluíndo Portugal. A pesar diso, xa Alonso de Santa Cruz lle achacaba un punto de vista demasiado favorábel ao Reino de Aragón e un certo desdén para con Castela. Pero Zurita cultivou adhesións acérrimas, que negaban que a súa historia mostrase un punto de vista tendencioso contra o castelán, como Ambrosio de Morais ou Juan Páez de Castro.

Quizais o que máis se pode achacar a Zurita é un estilo alambicado en ocasións, motivado pola influencia da prosa latina; e desenlazado na súa cohesión argumental, debido á difícil transición entre os documentos orixinais que reproduce e tamén por aterse a unha estrita orde temporal na exposición histórica, o que fai que se repita información.

Outra obra importante, tamén relacionada coa Historia de Aragón é a súa Indices rerum ab Aragoniae regibus gestarum (Zaragoza, 1578), cuxo asunto é a crónica dos reis de Aragón até Martín I o Humano, á que se achega a Historia de Sicilia, escrita por Gualberto de Malaterra e outros historiadores. Á mesma temática pertence Progresos de la Historia en el reino de Aragón (Zaragoza, 1580).

Historia del rey don Fernando el Católico completa o último período abordado nos Anais e profunda na figura deste rei, que deu orixe á creación do Estado Moderno. O achegamento a Fernando II de Aragón é un asunto reiterado na historiografía aragonesa. Así, foi obxecto de atención tamén por parte de Baltasar Gracián, que o tomou como modelo en El Político don Fernando o Católico.

De índole historiográfica é Enmiendas y advertencias en las crónicas de los reyes de Castilla que escribió don López de Ayala, que non foi editada até 1683. Nela critica as crónicas de Pero López de Ayala dos reis Pedro I, Henrique II, Xoán I e Henrique III de Castela. De parecido talante son os seus Comentarios a los Claros Hombres de Pulgar, onde examina a obra de Hernando do Pulgar, Claros hombres de Castilla, de 1486, que retrataba os personaxes ilustres da corte de Henrique IV de Castela.

O estilo de Zurita pode parecer na actualidade austero pero é incuestionable a súa autoridade como cronista moderno e o seu método historiográfico rigoroso. Mostra unha nova concepción dos deberes dun historiador e, non contento cos amplos materiais gardados nos arquivos de Aragón, buscou as súas fontes nos Países Baixos, Roma, Nápoles e Sicilia, para atopar documentos de primeira man que lle permitisen reformular a historia desde os seus materiais máis fidedignos.

Véxase tamén

Ligazóns externas

Jerónimo Zurita (Gran Enciclopedia Aragonesa). Arquivado 31 de maio de 2020 en Wayback Machine.
Anales de la Corona de Aragón, edición dixital.